Bài 18:NHỮNG NĂM ĐẦU CỦA CUỘC KHÁNG CHIẾN TOÀN QUỐC CHỐNG THỰC DÂN PHÁP (1946 – 1950)

[Thần Thoại]

* * *
I. Kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp bùng nổ
1. Thực dân Pháp bội ước và tiến công nước ta
- Sau Hiệp định Sơ bộ và Tạm ước 1946, Pháp vẫn mở các cuộc tiến công ta ở Nam Bộ và Nam Trung Bộ.
+ Hà Nôi: chiếm đóng Bộ tài chính, tàn sát ở phố Hàng Bún.
+ Tại Bắc Bộ, Pháp khiêu khích ở Hải Phòng và Lạng Sơn.
- 18/12/1946 Pháp gửi tối hậu thư đòi ta giải tán lực lượng tự vệ chiến đấu, giao quyền kiểm soát thủ đô cho chúng.
- Tình hình đó buộc nhân dân ta phải cầm súng đứng lên chống Pháp.
2. Đường lối kháng chiến chống Pháp của Đảng
- 12/12/1946 Trung ương Đảng ra chỉ thị "Toàn dân kháng chiến".
- Từ 18 đến 19/12/1946, Hội nghị Ban thường vụ Trung ương Đảng họp tại Vạn Phúc (Hà Đông), quyết định phát động cả nước kháng chiến.
- Tối 19/12/1946 cuộc kháng chiến toàn quốc bắt đầu, "Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến" của chủ tịch Hồ Chí Minh được truyền đi khắp cả nước.
- Nội dung đường lối kháng chiến chống Pháp qua các văn kiện:
+ Chỉ thị toàn dân kháng chiến.
+ Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến.
+ Tác phẩm "Kháng chiến nhất định thắng lợi" của Tổng bí thư Trường Chinh.
- Những văn kiện nêu rõ tính chất, mục đích, nội dung và phương châm kháng chiến: Toàn dân, toàn diện, trường kỳ, tự lực cánh sinh và tranh thủ sự ủng hộ của quốc tế.
II. Chiến dịch Việt Bắc thu - đông 1947 và việc đẩy mạnh kháng chiến toàn dân, toàn diện
1. Chiến dịch Việt Bắc thu – đông 1947
a. Âm mưu của Pháp
Tấn công Việt Bắc nhằm nhanh chóng kết thúc chiến tranh.
b. Diễn biến
- 7/10/1947 Pháp huy động 12000 quân và máy bay tấn công Việt Bắc.
+ Pháp cho quân nhảy dù xuống Bắc Kạn, Chợ Mới. Một binh đoàn từ Lạng Sơn theo đường 4 đánh lên Cao Bằng, vòng xuống Bắc Kạn, bao vây Việt Bắc từ phía đông và phía bắc.
+ Binh đoàn hỗn hợp từ Hà Nội ngược sông Hồng, sông Lô lên Tuyên Quang, Chiêm Hoá tạo thành gọng kìm phía Tây.
- Chủ trương của ta: "Phải phá tan cuộc tấn công mùa đông của giặc Pháp".
- Tại Chợ Đồn, Chợ Mới, địch vừa nhảy dù đã bị ta bao vây và tiến công.
- Trên đường 4: trận Đèo Bông Lau, ta phục kích tiêu diệt đoàn xe cơ giới của địch.
- Trên sông Lô: trận Đoan Hùng, Khe Lau đánh chìm nhiều tàu chiến và ca nô địch.
- 19/12/1947 đại bộ phận quân Pháp rút khỏi Việt Bắc.
c. Kết quả, ý nghĩa
- Ta đập tan cuộc tấn công của Pháp lên Việt Bắc, loại khỏi vòng chiến đấu 6000 tên địch.
- Cơ quan đầu não kháng chiến được bảo toàn.
- Buộc Pháp phải chuyển từ đánh nhanh thắng nhanh sang đánh lâu dài với ta.
2. Đẩy mạnh kháng chiến toàn dân, toàn diện
- Chính trị: 6/1949, Mặt trận Việt Minh và Hội Liên Việt thống nhất thành Mặt trận Liên Việt.
- Quân sự: bộ đội chủ lực phân tán, gây dựng cơ sở kháng chiến, phát triển chiến tranh du kích.
- Kinh tế: giảm tô 25%, hoãn nợ, xoá nợ, cấp ruộng đất công và ruộng đất bọn phản động cho nông dân.
- Văn hoá giáo dục: 7/1950, đề ra cải cách giáo dục phổ thông, xây dựng hệ thống các trường Đại học và Trung học chuyên nghiệp.
III. Hoàn cảnh lịch sử mới và chiến dịch Biên giới thu – đông 1950
1. Hoàn cảnh lịch sử mới của cuộc kháng chiến
• Thuận lợi
- 1949 cách mạng dân tộc dân chủ Trung Quốc thành công, nước Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa ra đời.
- 1950 các nước XHCN công nhận và đặt quan hệ ngoại giao với ta.
• Khó khăn
- 5/1950 với sự đồng ý của Mĩ, Pháp đưa ra Kế hoạch Rơve, gây cho ta nhiều khó khăn.
- Mĩ từng bước can thiệp sâu vào chiến tranh Đông Dương.
2. Chiến dịch Biên giới thu – đông 1950
a. Chủ trương của ta
- 6/1950 Đảng và chính phủ quyết định mở chiến dịch Biên giới nhằm:
+ Tiêu diệt bộ phận quan trọng sinh lực địch.
+ Khai thông biên giới Việt – Trung.
+ Mở rộng và củng cố căn cứ địa Việt Bắc.
b. Diễn biến
- 16/9/1950 ta đánh Đông Khê, đường 4 bị cắt đôi, Thất Khê bị uy hiếp, thị xã Cao Bằng bị cô lập.
- Pháp một mặt cho quân đánh lên Thái Nguyên, mặt khác rút quân từ Cao Bằng về, từ Thất Khê lên để lấy lại Đông Khê.
- Đoán biết được ý định của Pháp, trên đường 4, ta mai phục chặng đánh địch, khiến cho các cánh quân không gặp được nhau, buộc Pháp lần lượt phải rút khỏi các cứ điểm trên đường 4.
- 10/1950 đường 4 được hoàn toàn giải phóng.
- Tại Thái Nguyên, ta cũng đánh tan cuộc hành quân của địch.
c. Kết quả, ý nghĩa
- Kết quả:
o Loại khỏi vòng chiến hơn 8000 tên địch, giải phóng biên giới Việt – Trung từ Cao Bằng về Đình Lập, 35 vạn dân
o Chọc thủng "Hành lang Đông – Tây", làm phá sản Kế hoạch Rơve của Pháp.
o Đường liên lạc của ta với các nước XHCN được khai thông, bộ đội ta trưởng thành.
- Ý nghĩa
o Ta giành được thế chủ động trên chiến trường chính Bắc Bộ.
o Mở ra bước phát triển mới của cuộc kháng chiến.
* * *